Szudziałowo. Historia z pogranicza

To 43 miejscowości, zorganizowane w 34 sołectwach. Na obszarze nieco ponad 300 kilometrów kwadratowych mieszka około 3,5 tysiąca osób (minimalnie więcej mężczyzn w tzw. wieku produkcyjnym), więc średnia gęstość zaludnienia bliska jest 12 osób na kilometr kwadratowy. I jak się łatwo domyślić... są miejsca niemal bezludne.

Niech nie zdziwią was tu także wielohektarowe plantacje - to od lat stały element lokalnego krajobrazu. W gminie Szudziałowo znajduje się największa na świecie plantacja czarnej porzeczki. To również zagłębie... borówki amerykańskiej i rokitnika. Ale... jest też las! I to sporo, bo puszcza zajmuje niemal połowę powierzchni gminy.

Po leśnych zakamarkach poprowadzą nas szlaki rowerowe "Kresowe Wędrówki", "Leśne Wędrownice" i "Leśne Biegownice" (Poczopek). Przez gminę przebiega również bardzo populary Szlak Tatarski Kruszyniany-Bohoniki.

Jednym z pierwszych dokumentów związanym z Szudziałowem jest akt erekcyjny kościoła w... Sokółce z 1592 roku. Dotyczy on również kościoła w Szudziałowie (był on filią parafii w Sokółce), który został wybudowany w 1601 roku. To w tym dokumencie jest wzmianka o Wawrzyńcu Jeleńskim (szlachcicu z Korzeniewa Surowego), który na początku XVII wieku „miał w swej administracji 14 włók ziemi królewskiej”, w tym Szudziałowo.

O dobra szudziałowskie na początku XVII wieku toczy się spór z samym królem – upomina się o nie rodzina Eysmontów (która była właścicielem tych ziem przez cały XVI wiek – dobra nadał w 1510 roku Zygmunt Stary). Zarzuca bezprawne odebranie ich podczas tzw. pomiaru włócznego Leśnictw Kryńskiego, Kuźnickiego i Odelskiego (które zostały dołączone do gruntów królewskich). Eysymontowie przez wiele lat domagali się zwrotu tych dóbr, o czym świadczą dokumenty sejmowe z lat 1611-1667.

Ród Eysmontów (pisany również: Ejsmont, Eysymont, Eysymontt, Eysmond, Ejsmond, Ejsymont) żył w Wielkim Księstwie Litewskim i pieczętował się herbem Korab. To ród szlachecki o korzeniach jaćwieskich, zamieszkujący głównie powiat grodzieński (obecnie na Białorusi). Był bardzo aktywny w życiu społecznym, kulturalnym i politycznym Rzeczypospolitej Obojga Narodów na przestrzeni ponad 500 lat.

Miejsca ważne dla mieszkańców i warte odwiedzenia, jeżeli chcecie bliżej przyjrzeć się tradycjom, historii i codzienności mieszkańców:

kościół rzymskokatolicki pw. Wincentego Ferreriusza i Bartłomieja w Szudziałowie,
drewniana Cerkiew pw. św. Piotra i Pawła z mogiłą właścicieli majątku Szczęsnowicze z 1863 roku,
cerkiew pw. Zaśnięcia NMP w Ostrowiu Północnym,
późnośredniowieczny cmentarz tzw. Mogielnica w Harkawiczach,
cmentarzysko średniowieczne w Knyszewiczach,
wiatraki typu holenderskiego i sokólskiego oraz kożlaki w Wojnowcach, Minkowcach i Chmielewszczyźnie
Dawne dwory w Szczęsnowiczach, Miszkienikach i Pisarzowcach
Silvarium – leśny ogród w Poczopku