Jak głosi legenda, opowiadana i zapisana w zbiorze legend i opowieści o Knyszynie od knysz, czyli pieczonych pierogów z farszem wzięła się nazwa miejscowości Knyszyn. Ten rodzaj potrawy znany był już za czasów wybitnego polskiego etnografa Zygmunta Glogera, który knysze zapisał w swojej „Encyklopedii Staropolskiej” datowanej na rok 1902 r. Z opinii etnograficznej przygotowanej przez Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej wynika, że knysz „tradycyjnie związany jest z kuchnią Europy Środkowowschodniej: białoruską, rosyjską, ukraińską, staropolską, żydowską oraz polską – kresową. W związku z tym jest również elementem kuchni terenu obecnego województwa podlaskiego.”
Polecamy przepis na knysze Knysze od pani Ireny Purty z Knyszyna - w rmach cyklu "Smaki Podlasia" Polskiego Radia Białystok [fot. Renata Reda / Polskie Radio Białystok]
Knysze to potrawa zdecydowanie wywodząca się z terenów wiejskich, mająca za zadanie nasycić pracujących na roli. Knysze były zabierane na pole w towarzystwie maślanki jako substytut obiadowej przekąski. Drożdżowy, pieczony pieróg z farszem miał dodać sił pracującym w polu. Jego prosty skład i tanie, sezonowe składniki pozwalały na przygotowywanie knysz przez najbiedniejsze nawet rodziny. Mąka, często gorszego gatunku, kasza i grzyby, bądź kapusta to podstawa knysz, które zyskały popularność nawet poza granicami Polski występując we wspomnieniach potomków Żydów, polskich emigrantów osiadłych w Nowym Jorku.
Knysze i ich silna pozycja w tradycji kuchni podlaskiej sprawiły, że znalazły się one w opracowanej przez historyków „Wielkiej księdze tradycji Puszczy Knyszyńskiej”. Przez wiele lat były bohaterami corocznych konkursów organizowanych przez Gminny Ośrodek Kultury w Knyszynie. Są do dziś produkowane i prezentowane na rozmaitych konkursach kulinarnych, lokalnych i regionalnych jarmarkach. Ich tradycja jest także kultywowana przez działające prężnie lokalne Koła Gospodyń Wiejskich i promowane jako sztandarowy, knyszyński produkt regionalny.
