Tak zwane "Spodki" zostały zbudowane w Białymstoku w 1973 r. Wiązało się to z faktem, że Centralne Dożynki 1973 r. miały się odbyć właśnie w tym mieście. Taka decyzja zapadła zaledwie na dziewięć miesięcy przed świętem, więc na przygotowania było bardzo mało czasu.
Mimo to wszystkie zaplanowane obiekty powstałe w rekordowo wręcz krótkim czasie. Ciekawostką jest, że "Spodki" miały działać pod nazwą "Elida", której chyba jednak nikt nie używał.
Historia Spodków
Jak pisze Sebastian Wicher w przewodniku "Białostocka architektura modernizmu" wydanym przez Fundację UwB, Spodki wyrosły u stóp kościoła św. Rocha w rekordowym tempie czterech miesięcy i były jedną z licznych realizacji architektonicznych, które miały pokazać nowoczesne oblicze miasta podczas Centralnych Dożynek we wrześniu 1973 r.
”Projekty budynków, podobnie jak pawilonów przy ul. Akademickiej, powstały w Biurze Projektowo–Badawczym Budownictwa Ogólnego Miastoprojekt Białystok. Ich autorem był Henryk Toczydłowski, konstrukcję opracował Zdzisław Szymulski, zaś aranżacją wnętrza zajęła się artystka Lidia Śniatycka–Olszewska. Kompleks czterech pawilonów spiętych łącznikami pierwotnie mieścił m.in. kawiarnię Elida, studencki klub Sepularium, salon gier mechanicznych oraz salon Biura Wystaw Artystycznych. Pawilony, oparte na planie koła, posiadają elewacje wykończone falistą blachą oraz górne doświetlenie wnętrza w formie szklanych stożków” - podaje Wicher.
Białostockie Spodki są chronione jako dobro kultury współczesnej wpisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla osiedla Przydworcowe. Oznacza to, że nie można ich ani zburzyć, ani rozbudować czy przebudować w sposób, który zatarłby ich pierwotny kształt. W planie jest też zapis, że w miejscu tym nie jest możliwy jakikolwiek inny budynek kubaturowy.
Futuryzm dożynkowy
Spodki w swojej "Księdze zachwytów" umieścił także Filip Springer, autor reportaży i artykułów poświęconych architekturze. Nazwał je "jednym z najbardziej kosmicznych budynków w Polsce". Przypominał, że autorzy publikacji "Ładniej?" wydanej przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku zaliczyli Spodki do nurtu reprezentującego tzw. futuryzm dożynkowy.
Zostały one wybrane przez Springera jako jeden spośród zaledwie trzech ciekawych architektonicznych przykładów w Białymstoku - obok gmachu Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz Centrum Nowoczesnego Kształcenia Politechniki Białostockiej.
50. urodziny Spodków
Białostockie Spodki już od 50 lat są stałym elementem przestrzeni architektonicznej i kulturalnej naszego miasta. Wybudowane zostały w 1973 r., świętują zatem złoty jubileusz. Z tej okazji Podlaski Instytut Kultury zaprasza na spotkanie, które odbędzie się 16 września.
To ostatnia szansa, żeby zobaczyć Spodki w ich obecnej postaci. Niedługo bowiem rozpocznie się tu remont, po którym Spodki zyskają nowe oblicze. Jakie? Będzie można je zobaczyć podczas wykładu Jana Kabaca, architekta odpowiedzialnego za przygotowanie planów modernizacji obiektu. W programie spotkania przewidziana jest też opowieść Andrzeja Lechowskiego, który przypomni historię powstania Spodków i Sebastiana Wichra, który wyjaśni na czym polega fenomen kulturowy tego miejsca. A ponieważ są to urodziny, nie zabraknie tortu, życzeń, gratulacji, wspomnień i muzyki oraz wspólnych zabaw. Organizatorzy z PIK zaproszą na krótką wycieczkę po zakamarkach Spodków oraz do udziału w zajęciach animacyjnych. Będzie też wystawa fotografii archiwalnych Spodków oraz grafik prezentujących ich wizualizacje, a na zakończenie dwa koncerty: Kurpi Zielonych oraz zespołu „Zimne dranie” z gościnnym występem Pauliny Malinowskiej.
Program: 50. urodziny Spodków
