Białystok jest miastem, które coraz częściej kojarzy się turystom z muralami. W mieście jest kilkadziesiąt prac (co roku powstają kolejne, warte uwagi) i to o różnej tematyce – zaczynając od kultury ludowej, kończąc na wielokulturowości. Warto przypomnieć, że stolica Podlasia wygrała zorganizowany w 2016 r. przez Portal Komunalny konkurs na najładniejsze, największe i najbardziej zaskakujące murale. Pokonała jedenaście miast, w tym Łódź czy Gdańsk, zdobywając ponad 40% wszystkich oddanych głosów.
Dziewczynka z konewką
Al. J. Piłsudskiego 11/4
To najsłynniejszy białostocki mural. Powstał w ramach zorganizowanej przez WOAK akcji Folk on the street, która w nowoczesny sposób promuje kulturę ludową woj. podlaskiego, wprowadzając folklor do przestrzeni publicznej. Inspiracją dla pracy była podlaska legenda o wielkoludach, pochodząca z opracowania Wojciecha Załęskiego. Grafika została wykonana na zamówienie Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury przez Natalię Rak – absolwentkę ASP w Łodzi.
Mural powstał w 2013 r., ale jego popularność nie słabnie. Turyści odwiedzający Białystok i woj. podlaskie przyjeżdżają pod budynek przy al. Piłsudskiego 11/4, aby zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie z popularnym malunkiem. W sieci wciąż obecne są zdjęcia muralu.
Babcia Eugenia
Ul. M. Skłodowskiej-Curie 14
W 2019 roku powstał olbrzymi mural przedstawiający uśmiechniętą twarz pani Eugenii z podpisem „Wyślij pocztówkę do Babci”. Bohaterka muralu i hasło były dobrze znane bywalcom Up To Date Festival, podczas którego organizatorzy promują akcję wysyłania pocztówek do babci.
Mural zniknął na jakiś czas – powodem był gruntowny remont budynku i ocieplenie ściany, na której znajdował się malunek. Powrócił w lipcu tego roku. Różni się od poprzedniej wersji. Zamiast „do babci” mamy „dla babci”. Na dole pojawił się też napis „dla dziadka”. To wzmocniło bialostocką wymowę muralu. Stworzona przez Good Looking Studio praca jest jedną z chętniej fotografowanych w Białymstoku.
Tkana opowieść
Ul. Radzymińska 18
Powstały w 2017 roku mural „Tkana opowieść” jest największym ludowym muralem w Polce. Zdobi szczytową ścianę jedenastokondygnacyjnego wieżowca. Przedstawia chłopca ubranego w strój zdobiony białoruskimi motywami ludowymi. Nad jego głową rozpościera się wspaniały wzór przeniesiony z podlaskiej tkaniny dwuosnowowej pt. „Pieczenie chleba”, którego autorką jest Lucyna Kędzierska, tkaczka z Wasilkowa. Autorami malowidła są członkowie białoruskiej grupy TAKTAK. Praca również powstała w ramach organizowanej przez Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury akcji Folk on the street.
Smok-kurczak
Ul. L. Waryńskiego 8
Mural powstał w 2012 roku w ramach 27. Dni Sztuki Współczesnej, a jego autorem jest warszawski artysta Paweł „Swanski” Kozłowski. Grafika znajduje się na dwóch przylegających ścianach budynku widocznego z ul. Częstochowskiej. Prezentuje charakterystyczny dla twórczości autora motyw „ptaka-kurczaka”.
Ludwik Zamenhof
Ul. L. Zamenhofa 26
Mural powstał w 2008 roku w związku ze 150. rocznicą urodzin Ludwika Zamenhofa i organizacją 94. Światowego Kongresu Esperanto, który odbył się w Białymstoku w 2009 roku. W miejscu powstania pracy stał dom twórcy języka esperanto. Mural stworzył pochodzący z Poznania malarz Andrzej Muszyński, na stałe mieszkający w Białymstoku.
Zenek Martyniuk
Ul. J. Hallera 25
Mural przedstawia legendę muzyki disco polo Zenona Martyniuka. Został on namalowany z gitarą, wśród słoneczników. Twórca pracy Rafał Roskowiński podkreślał, że najważniejsze w stworzeniu muralu było utrzymanie klimatu lat 90. XX wieku.
Matka Natura
Ul. M. Konopnickiej 12c
Mural powstał w 2017 roku w ramach Festiwalu Światła i Sztuki Ulicy Lumo Bjalistoko. Wykonał go Marcin Cejrowski na odstawie projektu Magdaleny Talmon. Przedstawiona na mim Matka Natura nie epatuje i nie razi kształtem czy wielkością, jest naturalna i wtapia się otaczającą zieleń. Temat „natury” kontynuuje mural „Matka Natura – Biała”, który symbolizuje rzekę Białą i został wykonany przy ul. Zwierzynieckiej 5.
Ojcowie Niepodległej
Ul. Zwierzyniecka 1
Mural powstał w 2018 roku z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Przedstawia twórców wolnej Polski robiących sobie wspólne zdjęcie – selfie. Praca powstała z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej przy współpracy z Jarosławem Fabisiem.
CZYM JEST MURAL?
To słowo pochodzące z języka hiszpańskiego i oznacza wielkoformatowe malowidło ścienne. Jego początki wywodzą się aż z czasów prehistorycznych, natomiast za kolebkę współczesnych murali uważa się Amerykę Południową, przede wszystkim Meksyk. Początkowo miały one wymowę przede wszystkim artystyczną, ale z czasem zaczęły stawać się także nośnikami innych treści – reklamowych, społecznych czy politycznych. W Polsce zyskały sporą popularność w czasach PRL-u, by w latach 90. stracić na rzecz reklam wielkoformatowych.
W ciągu ostatnich lat murale wróciły do łask i obecnie pełnią różne funkcje – bawią, edukują, upamiętniają, skłaniają do refleksji, informują czy reklamują. Coraz częściej mają też swój udział w kreowaniu tożsamości lokalnych społeczności czy osiedli. Wielu zwolenników ma także turystyka muralowa.
Źródło: „Białystok. Przewodnik turystyczny” wyd. Urząd Miejski w Białymstoku, mapa turystyczna „Szlakiem białostockich murali”
