W trakcie spaceru / mikrowyprawy uczestnicy wybiorą się z dr. Kasprem Jakubowskim na białostockie Fasty. To okazja do przyjrzenia się, jak natura przejmuje i kolonizuje zarzucone, wyeksploatowane obszary poprzemysłowe. Z czasem stają się one miejscem obserwacji i badań pojawiających się gatunków oraz całego procesu odzyskiwania terenu przez przyrodę.
Tematem przewodnim spaceru będzie zatem sukcesja natury w mieście i próba odpowiedzi na pytanie, czy jest szansa na jej ocalenie tam, skąd człowiek się wycofał. Te zaniedbane przestrzenie niepokoją, przyciągają swoją innością, a rozrośnięta roślinność i dzikie życie pokazują siłę natury zdolnej odrodzić się w najmniej sprzyjających warunkach. Warto ją chronić, trzeba ją tylko dobrze opowiedzieć na nowo – bo powstające „nowe ekosystemy” (novel ecosystems) zasługują na naszą uwagę.
Kasper Jakubowski, dr inż.
Architekt krajobrazu, edukator. Dyrektor merytoryczny i współtwórca Forest Maker. Prezes Fundacji Dzieci w Naturę. Twórca roślinnych instalacji artystycznych na wystawach, festiwalach ogrodów i sztuki. Autor książki Czwarta przyroda: sukcesja przyrody i funkcji nieużytków miejskich (2020) oraz spacerowników po dzikiej przyrodzie Krakowa i Warszawy. Stworzył scenariusz i ilustracje do ścieżki edukacyjnej o czwartej przyrodzie na Kopcu Powstania Warszawskiego. Animuje działania proprzyrodnicze z lokalnymi społecznościami.
KIEDY? 25.11.2023 (sobota), godz. 11:00 - 13:30
GDZIE? Spotkanie rozpocznie się przed główną bramą Fabryki FASTY, ul. Przędzalniana 8, Białystok
Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.
Sąsiedzkość natury w Białymstoku
Spotkanie jest częścią projektu „Wspólnota międzygatunkowa. Sąsiedzkość natury w Białymstoku” realizowanego w ramach szerszego przedsięwzięcia „Laboratorium badań nad szczęściem – życie po komfortocenie”*
Sąsiedzkość natury w Białymstoku rozumiana jest jako potrzeba lub konieczność uwzględnienia pełnoprawnego sąsiedztwa natury we wspólnocie miejskiej, a także budowanie interakcji społecznych nie tylko między jednostkami ludzkimi, ale także między ludźmi a sąsiadami pozaludzkimi (rośliny, grzyby, zwierzęta, w tym owady). Pomijanie ich roli prowadzi do zaniku wspólnoty miejskiej, upadku przestrzeni publicznych oraz komercjalizacji i prywatyzacji przestrzeni miejskiej (Erbel, 2009), (Nawratek, 2008), a także bagatelizowania problemów klimatycznych.
Budowanie tak rozumianej wspólnoty miejskiej oznacza z jednej strony dążenie do symbiozy i interakcji ludzi i przyrody oraz zauważenie korzyści płynących z tych relacji – z drugiej zaś wymaga nieustannego podejmowania prób działania ponad różnicami i w połączeniu z podmiotami z różnych obszarów (niezależnie od podziałów politycznych czy dyscyplinarnych) w celu rozwiązania konkretnych problemów w mieście borykającym się z problemami klimatycznymi.
Wynika to z potrzeby poważnego potraktowania współczesnych problemów ekologicznych, a także skutecznego działania na rzecz więziotwórczych relacji społecznych, poprawy jakości przebywania w mieście, sprostania społecznemu zapotrzebowaniu na tereny zielone, a także ochrony i wykorzystania potencjału już istniejących terenów zielonych miasta, które wciąż przechodzi dość dynamiczną modernizację infrastruktury.
Nasze sąsiedztwo określamy przede wszystkim poprzez znikający na naszych oczach fenomen Białegostoku, jakim są lasy położone w granicach miasta, zajmujące obecnie ok. 1846 ha, czyli ok. 18 proc. całkowitej powierzchni (co plasuje Białystok na 9 miejscu wśród polskich miast), a także zapomniane obszary zielonych nieużytków miejskich.
W ramach projektu odbędą się otwarte spotkania, warsztaty, wykłady, w trakcie których zastanowimy się wspólnie nad wzajemnym sąsiedztwem mieszkańców i natury w mieście.
Organizacja:
Goethe-Institut w Warszawie i Krakowie, Fundacja Bęc Zmiana, Zentrum für Kunst und Urbanisitk (ZK/U Berlin), przy wsparciu m.st. Warszawa, Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacji im. Heeinricha Bölla w Warszawie
Partnerzy/ koprodukcja wiedzy:
Akademia Sztuk Pięknych Katowice, BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej, Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku, Stowarzyszenie Media Dizajn Szczecin (Szczeciński Inkubator Kultury), Galeria Arsenał w Białymstoku
Zespół kuratorski projektu „Laboratorium badań nad szczęściem”:
Bogna Świątkowska, Miodrag Kuč, Matthias Einhoff
Koordynacja i produkcja projektu „Wspólnota międzygatunkowa. Sąsiedzkość natury w Białymstoku” (Galeria Arsenał w Białymstoku):
Ewa Chacianowska, Aleksandra Jakuć, Eliza Urwanowicz-Rojecka, Jan Szewczyk, Katarzyna Zabłocka
Partnerzy lokalni:
Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Grottgera w Supraślu, Wydział Architektury Politechniki Białostockiej
*Laboratorium badań nad szczęściem – życie po komfortocenie 2023–2024
W 6 miastach Polski rozpoczynamy projekt artystyczno-badawczy łączący młodych ludzi ze środowiskami nauki, sztuki, designu, technologii i przedsiębiorczości. Powstanie sieć osób eksperckich, która zajmie się koprodukcją wiedzy i wdroży lokalne rozwiązania w kreatywnych laboratoriach, aby poprzez wspólne działania uwolnić się od komfortocenu i żyć w sposób bardziej zrównoważony oraz szczęśliwy.
Wkrótce wyczerpią się światowe rezerwy komfortu, przez lata tworzonego przez ludzi bez oglądania się na koszty środowiskowe. Dziś, w dobie kryzysu klimatycznego, musimy się przygotować na ograniczenia. Zmiana sposobu myślenia i związane z tym zmiany stylu życia są nieuniknione i będą bolesne. Zarówno kryzys klimatyczny, jak i restrykcyjne działania proekologiczne często frustrują i demotywują. Jak je przekuć w pozytywne doświadczenie, źródło szczęścia, do którego człowiek usilnie dąży? Świat potrzebuje nowych strategii. Potrzebuje ich teraz. Powinniśmy jak najszybciej szukać dróg, które nas wyprowadzą z komfortocenu.
Wspólnie z naszymi partnerami zakładamy w Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu interdyscyplinarne laboratoria badawcze, w których młodzi ludzie będą pracować razem z niemieckimi i polskimi ekspertami i ekspertkami z zakresu nauki, sztuki, dizajnu, architektury oraz innych dziedzin, które okażą się przydatne.
Tematy, jakie nas interesują, to: przyszłość ograniczonego komfortu, praca wyobraźni, ekologia miejska, gospodarka przyszłości, poszukiwanie źródeł optymizmu, spekulatywność jako motor rozwoju, zarządzanie kryzysem i sytuacjami niedoboru. Zadaniem laboratoriów będzie identyfikacja lokalnych potrzeb, deficytów, zagrożeń oraz opracowanie strategii, scenariuszy pozytywnych działań. To, że jako lokalna społeczność mamy wpływ na otaczającą nas rzeczywistość, pokazuje, że zmiana może być w zasięgu ręki – i to daje nam poczucie szczęścia.
